Η ευτυχία του να μην έχεις τηλεόραση

Σταμάτησα να παρακολουθώ τηλεόραση το 1996. Αυτή η απόφασή μου έγινε, αρχικά, δεκτή με θετικά σχόλια από το περιβάλλον μου, αλλά αργότερα θεωρήθηκε ένα είδος παραξενιάς. Οι άνθρωποι με αντιμετώπιζαν όπως αντιμετωπίζουν κάποιον που σταμάτησε να χρησιμοποιεί το αμάξι του και πάει στη δουλειά με ποδήλατο. Όλοι μου είπαν "μπράβο, την καλύτερη δουλειά κάνεις", αλλά το θεωρούσαν κάπως περίεργο. Γιατί, όμως;

Ανήκω στη γενιά που μεγάλωσε με τηλεόραση (πρώτα κρατική, μετά ιδιωτική) και βίντεο. Πρόλαβα το ευρωμπάσκετ του ΄87, τις θρυλικές τηλε-σειρές του Γιώργου Κωνσταντίνου, την Αλίκη Βουγιουκλάκη να διαφημίζει καφέ φίλτρου και τον Νίκο Γκάλη σοκολατούχο γάλα, και το Στάθη Ψάλτη να θεωρείται ο πιο εμπορικός ηθοποιός. Και φυσικά αυτό:

Όλα αυτά μπορούσε να τα δει κανείς αραγμένος στο καναπέ οποιουδήποτε σπιτιού, εφόσον κοιτούσε προς το σύνθετο, ένα τερατώδες έπιπλο με ράφια και ντουλάπια που έπιανε ολόκληρο τοίχο και κατάφερνε να μην έχει καμία απολύτως πρακτική αξία. Ή σχεδόν καμία.

Το σύνθετο - ένα έπιπλο που, αν και πιάνει ολόκληρο τοίχο, δεν έχει τίποτα το χρήσιμο.

Όπως βλέπουμε και στην εικόνα, όλα τα σύνθετα σχεδιάζονται με βάση την ίδια αρχή: γύρω γύρω άχρηστα αντικείμενα και στο κέντρο η τηλεόραση. Προφανώς, τα περιφερικά χρησιμοποιούνται για λατρευτικούς σκοπούς, κάτι σαν τα τάματα στα εικονίσματα των αγίων.  Δηλαδή, το σύνθετο είχε για τους Έλληνες της δεκαετίας του '80 και του ΄90 την ίδια αξία που είχε η εκκλησία για τις ακόμα παλαιότερες γενιές: ένας χώρος λατρείας. Και το αντικείμενο της λατρείας είναι η τηλεόραση!

Ακριβώς κάτω από την τηλεόραση βρίσκεται μία ακόμα συσκευή μαζί με τα αξεσουάρ της. Στις αρχές της δεκαετίας του '80 αυτή η συσκευή είναι ένα πλήρες στερεοφωνικό συγκρότημα με πικάπ, διπλό κασετόφωνο, ενισχυτή και εκουελάιζερ, που συνδέεται με δύο τεράστια ηχεία για συναυλίες. Πολύ σύντομα το στερεοφωνικό μεταφέρεται στο δίπλα σαλόνι και τη θέση του παίρνει το βίντεο. Ένα βίντεο στην αρχή, και μέχρι να μπούμε στα '90ς τα έχουμε κάνει δύο. Το ίδιο συμβαίνει και με τα βινύλια  που μεταφέρονται στην αποθήκη για να κάνουν χώρο για τις βιντεοκασέτες, κάποιες γραμμένες και κάποιες άγραφες.

Το εκουελάιζερ

Το σύνθετο βρίσκεται πάντα στο πιο κεντρικό σημείο του πιο κεντρικού δωματίου του σπιτιού. Με άλλα λόγια, στο κέντρο κάθε σπιτικού των '80 και '90 βρίσκεται η τηλεόραση. Όλα τα μέλη της οικογένειας, οι επισκέπτες, οι συγγενείς, όλοι μα όλοι όσοι περνάνε από το σπίτι, είναι υποχρεωμένοι να σταματήσουν και να δουν κάποιο τηλεοπτικό πρόγραμμα, ακριβώς όπως οι παλαιότεροι σταματούσαν και άναβαν κερί όταν περνούσαν από μια εκκλησία.

Επιπλέον, άρχισε να γίνεται συνήθεια η τοποθέτηση τηλεοπτικών δεκτών, συνήθως μικρότερων σε μέγεθος, και στα άλλα δωμάτια. Ήταν, τότε, πολύ συνηθισμένο να υπάρχει, εκτός από την κεντρική λατρευτική τηλεόραση του σαλονιού, άλλη μία μικρή στην κουζίνα, μία σε κάθε κρεβατοκάμαρα, μέχρι και στην τουαλέτα θυμάμαι να είχε βάλει κάποιος. Αυτό το γεγονός δείχνει, αν μη τι άλλο, το πέρασμα της τηλεοπτικής τελετουργίας από το οικογενειακό στο προσωπικό επίπεδο και οδηγεί στον αφορισμό "άνθρωπος είναι όποιος βλέπει τηλεόραση".

Υπό αυτό το πρίσμα, η απόφασή μου να μη διαθέτω τηλεοπτικό δέκτη και να μην παρακολουθώ τηλεόραση θα πρέπει να ακούστηκε πολύ ενοχλητική στα αυτιά των περισσότερων. Μπορεί αρχικά να με επιβράβευσαν, αλλά πιθανότατα θα ένιωθαν ότι ένα μέλος της φυλής φεύγει από κοντά τους. Το έβλεπα στο βλέμμα τους: "δεν είσαι πια δικός μας, δεν είσαι κανονικός άνθρωπος".

Υπάρχουν κι άλλοι που δεν παρακολουθούν τηλεόραση. Είναι φυσιολογικοί άνθρωποι, ζουν ανάμεσά μας και δεν τους ξεχωρίζεις από τους άλλους, μέχρι ν' ανοίξει μια συζήτηση, οποιαδήποτε συζήτηση. Τότε μπορεί κανείς εύκολα να ξεχωρίσει ποιος είναι αυτός που βλέπει τηλεόραση και ποιος όχι, από το πως ερμηνεύουν τον κόσμο, ποιες ειδήσεις γνωρίζουν και πως παρουσιάζουν τα κυρίαρχα ζητήματα, ανεξάρτητα από τη θέση που παίρνουν τελικά.

Πιστεύω ότι η τηλεόραση θα περάσει σιγά σιγά στο δίπλα δωμάτιο, όπως έγινε πριν από 30 χρόνια με το στερεοφωνικό συγκρότημα προς όφελος του σύνθετου-TV-βίντεο και πριν από 15 χρόνια με τις κασέτες ήχου και βίντεο προς όφελος του CD ήχου και του DVD. Ήδη όσοι χρησιμοποιούν πολύ το διαδίκτυο, παρακολουθούν λιγότερη τηλεόραση, φαινόμενο που γίνεται πιο έντονο στις μικρές ηλικίες. Εξάλλου, το διαδίκτυο παρέχει τις ίδιες και περισσότερες δυνατότητες θεαματικής νάρκωσης με την TV.

Προσωπικά, θεωρώ ότι η αποκήρυξη της τηλεόρασης είναι μία από τις πιο σωστές αποφάσεις μου. Δε θα κρύψω, όμως, ότι όποτε βρεθώ μπροστά σε τηλεοπτικό δέκτη, κολλάω, ακόμα κι αν σιχαίνομαι αυτό που βλέπω.

"Δημοσιογράφοι" του κυβερνητικού καναλιού βοηθούν τον υπουργό στο καταστροφικό του έργο.